Kompanzasyon, elektrik sistemlerinde güç faktörünü düzeltmek amacıyla uygulanan yöntemlerdir. Elektriksel yüklerin reaktif güç taleplerini dengeleyerek sistemin daha verimli çalışmasını sağlar.
   

•    Kompanzasyonun Önemi
 

Enerji verimliliğini artırarak işletme maliyetlerini düşürür. Aynı zamanda enerji kayıplarını azaltarak sistem güvenilirliğini artırır ve güç kalitesini iyileştirir.

 

2. Elektrik Sistemlerinde Kompanzasyon

    

•    Elektriksel Güç ve Kompanzasyon İlişkisi
Elektrik gücü, iki ana bileşenden oluşur: aktif (gerçek) güç ve reaktif güç. Aktif güç, iş yapan enerji iken reaktif güç, motorlar ve transformatörler gibi cihazların çalışması için gereklidir. Kompanzasyon, reaktif gücü azaltarak güç faktörünü iyileştirir.
 

 •    Aktif ve Reaktif Güç Nedir?
 

 •    Aktif Güç: Elektriksel iş yapan güç, kilowatt (kW) cinsinden ölçülür.
 

 •    Reaktif Güç: Manyetik alan oluşturmak için gereken güç, kilovolt-amper reaktif (kVAR) cinsinden ölçülür. Reaktif güç, doğrudan iş yapmaz, ancak sistemin düzgün çalışması için gereklidir.

 

3. Kompanzasyon Türleri

  

 •    Pasif Kompanzasyon
Pasif sistemler, genellikle kondansatör ve bobin kullanarak reaktif gücü dengelemeye çalışır. Düşük maliyetli bir çözüm sunar, ancak değişken yük koşullarına karşı esnek değildir.
 

 •    Aktif Kompanzasyon
Elektronik sistemler kullanarak reaktif gücü anlık olarak ayarlayan sistemlerdir. Daha karmaşık ve maliyetli olabilir, ancak çok daha yüksek verimlilik ve esneklik sağlar.
 

 •    Dinamik Kompanzasyon
Hızla değişen yük koşullarına yanıt verebilen sistemlerdir. Genellikle büyük endüstriyel tesislerde, dalgalanan enerji taleplerine anında yanıt verebilirler.

 

4. Kompanzasyon Sistemleri

  

 •    Kondansatör Bankaları
Bir araya getirilen kondansatörlerden oluşan sistemlerdir. Reaktif gücü dengelemek için kullanılır ve sabit ya da otomatik kontrol edilebilirler. Enerji maliyetlerini düşürme amacı taşır.
 

 •    Synchronous Motorlar
Reaktif gücü sağlayarak güç faktörünü iyileştiren motorlardır. Bu motorlar, sistemin güç ihtiyaçlarına göre ayarlanabilir ve enerjinin daha verimli kullanılmasını sağlar.
   

•    Statik Kompanzasyon Cihazları
Modern elektronik cihazlar olup, güç kalitesini artırmak ve anlık reaktif güç ayarlaması yapmak için kullanılır. Bu cihazlar, sistem yüküne göre dinamik olarak tepki verir.

 

5. Reaktif Ceza ve Kapasitif Ceza

  

 •    Reaktif Ceza
Enerji dağıtım şirketleri, düşük güç faktörüne sahip kullanıcılar için reaktif ceza uygulayabilir. Bu ceza, reaktif güç talebinin belirli bir seviyenin üzerine çıkması durumunda faturaya eklenir. Düşük güç faktörü, sistemdeki enerji kayıplarını artırır ve şebeke dengesizliğine yol açabilir.
 

 •    Kapasitif Ceza
Fazla kapasitif reaktif güç sağlayan sistemler için de kapasitif ceza uygulanabilir. Bu durumda, güç faktörü gereksinimlerini aşan fazla reaktif güç, enerji maliyetlerini artırır. Kapasitif ceza, sistemin dengesizliğini önlemek için bir uyarı niteliğindedir.

6. Kompanzasyonun Faydaları

  

 •    Enerji Tasarrufu
Kompanzasyon, reaktif güç kayıplarını azaltarak elektrik faturalarını düşürür. İşletmeler için önemli bir maliyet tasarrufu sağlar.
 

 •    Güç Kalitesinin Artırılması
Gerilim dalgalanmalarını ve harmonik bozulmaları azaltır, bu da elektrikli cihazların daha verimli çalışmasına yardımcı olur.
 

 •    Sistem Verimliliği
Düşük kayıplar sayesinde, elektrik şebekesinin daha stabil ve verimli çalışmasını sağlar, bu da daha az arıza ve kesinti demektir.

 

7. Kompanzasyon Uygulamaları

  

 •    Endüstriyel Tesislerde Kompanzasyon
Büyük motorlar ve makineler için kritik öneme sahiptir. Üretim süreçlerinde reaktif gücü dengelemek, enerji maliyetlerini düşürmek için önemlidir.
 

 •    Ticari Binalarda Kompanzasyon
Ofis binalarında, aydınlatma ve HVAC sistemleri gibi yüksek enerji tüketen sistemler için uygulanır. Enerji verimliliği sağlarken, işletme maliyetlerini de azaltır.
 

 •    Evsel Kullanımda Kompanzasyon
Evlerdeki elektrik tüketiminde tasarruf sağlamak için kullanılabilir. Küçük ölçekli kompanzasyon sistemleri ile ev sahipleri enerji faturalarında tasarruf yapabilir.

 

8. Kompanzasyon Panosunun Çalışma Sistemi

  

 •    Kompanzasyon Panosu Nedir?
Kompanzasyon panosu, elektrik sistemlerinde reaktif gücü dengelemek amacıyla kullanılan bir kontrol sistemidir. Kondansatör bankaları ve diğer kompanzasyon elemanları burada yer alır.
   

•    Çalışma Prensibi
Kompanzasyon panosu, sistemin yük koşullarına göre reaktif güç ihtiyacını anlık olarak ölçer. Gerekli durumda, otomatik olarak kondansatörleri devreye alır veya devreden çıkarır. Bu, sistemin güç faktörünü iyileştirir ve enerji verimliliğini artırır.
 

 •    Otomasyon ve Kontrol
Modern kompanzasyon panoları, programlanabilir mantık denetleyicileri (PLC) ve sensörler kullanarak otomatik kontrol sağlar. Bu, gerçek zamanlı izleme ve yönetim imkanı sunar.

9. Kompanzasyon Hesaplamaları

  

 •    Kompanzasyon İhtiyacının Hesaplanması
Sistemin mevcut güç faktörü, reaktif güç ihtiyacı ve yük profili dikkate alınarak hesaplanır. Bu hesaplamalar, uygun kompanzasyon çözümünü belirlemede kritik öneme sahiptir.
 

 •    Kondansatör Seçimi ve Boyutlandırma
İhtiyaca göre doğru kapasitede kondansatörlerin seçilmesi gerekir. Bu, reaktif gücün etkili bir şekilde dengelenmesini sağlar.

 

10. Sonuç

  

 •    Kompanzasyonun Geleceği ve Gelişmeler
Akıllı şebeke teknolojileri ve yenilenebilir enerji kaynakları ile kompanzasyon sistemleri daha da gelişiyor. Elektrik sistemlerinin daha verimli ve sürdürülebilir hale gelmesi bekleniyor.